Katedra składa się obecnie z pięciu Zakładów: Historii Sztuki Średniowiecznej, Historii Sztuki Nowożytnej, Historii Sztuki Nowoczesnej, Historii Kultury oraz Historii Sztuki i Kultury Polskiej na Emigracji. Zatrudnia 17 pracowników (w tym 14 naukowo-dydaktycznych) i kształci około 150 studentów (na wszystkich latach studiów). W latach 2001-2010 Katedra wypromowała 177 magistrów historii sztuki i 35 licencjatów. W 2007 roku na Wydziale Nauk Historycznych UMK nastąpiła pierwsza publiczna obrona rozprawy doktorskiej, przygotowanej w Katedrze przez dawną jej absolwentkę. Strategiczny plan rozwoju Wydziału Nauk Historycznych UMK na lata 2007-2013, zakłada powiększenie liczby pracowników Katedry i przekształcenie jej w Instytut (a także uzyskanie przez tę jednostkę uprawnień do prowadzenia studiów doktoranckich).

Obecnie Katedra ma siedmioro samodzielnych pracowników naukowych: profesora zwyczajnego Marię Poksińską, profesorów nadzwyczajnych: Alberta Boesten-Stengla, Irenę Kossowską, Ryszarda Mączyńskiego, Jana Wiktora Sienkiewicza i Jacka Tylickiego oraz świeżo habilitowaną doktor Martę Smolińską. Zatrudnionych jest też siedmioro adiunktów (spośród których troje zbliża się do finalizacji rozpraw habilitacyjnych). W procesie nauczania uczestniczą również pracownicy dydaktyczni innych jednostek UMK: Instytutu Historii i Archiwistyki, Instytutu Informacji Naukowej i Bibliologii, Instytutu Filozofii, Instytutu Literatury Polskiej. Zajęcia prowadzone są także przez doktorantów. Taki skład kadry gwarantuje wysoki poziom oferty dydaktycznej.

Celem prowadzonych przez Katedrę studiów jest wszechstronne przygotowanie adeptów do wykonywania zawodu historyka sztuki oraz profesji z nim powiązanych. W dydaktyce szczególny nacisk zawsze był kładziony na problemy kontekstu kulturowego, wiedzę o dziełach i wydarzeniach artystycznych, umiejętność ich interpretacji oraz zdolność do samodzielnej, twórczej pracy. Program edukacji na kierunku historia sztuki jest prowadzony jest w tzw. bolońskim systemie trójstopniowym, obejmującym trzyletnie studia licencjackie, dwuletnie magisterskie i czteroletnie doktoranckie.

Katedra Historii Sztuki i Kultury od początku odznacza się (sygnalizowaną już w samej nazwie) swoistą specyfiką. Ów „znak rozpoznawczy” toruńskiej historii sztuki stanowią: z jednej strony postrzeganie sztuk plastycznych w szerokim kontekście zjawisk kultury, co owocuje badaniami interdyscyplinarnymi, dotyczącymi powiązań sztuk wizualnych z innymi sferami działalności człowieka: artystyczną (muzyka, teatr, literatura), naukową (przyrodoznawstwo, odkrycia geograficzne) czy socjologiczną (mecenat, kolekcjonerstwo), z drugiej strony objawiające się w zakresie dydaktyki partnerskie traktowanie studentów poprzez proponowanie im bardzo szerokiej oferty różnorodnych zajęć fakultatywnych, umożliwiającej dokonywanie wyborów zgodnych z indywidualnymi zainteresowaniami.

Przy Katedrze istnieje Koło Naukowe Historyków Sztuki i Kultury. Obecnym jego opiekunem jest dr Sebastian Dudzik. Obfity jest plon tej działalności, by wymienić tylko zagraniczne ekspedycje do: Pragi, Berlina, Londynu, Rzymu, Wilna, Paryża, a także dwie studenckie konferencje naukowe: Niecodzienna codzienność – piękno przedmiotu (2007) oraz Znak – symbol – alegoria (2008).